Η Αγγελική Δημητρίου Νίκλου (1779-1859) η μητέρα του εθνικού μας ποιητή, Διονυσίου Σολωμού, ήταν Μανιάτισσα από την μεγάλη οικογένεια των Νικλιάνων. Οι Νικλιάνοι από τον 16ο αιώνα μέχρι τα Ορλωφικά (1770) φαίνονται να ζουν κυρίως στη Μέσα Μάνη αλλά μετά την Επανάσταση του 1821, κλάδοι της οικογένειας απλώνονται σε όλη τη Λακωνία.

Μάλιστα, είναι τόσοι πολλοί οι κλάδοι με διαφορετικά επώνυμα σε πολλά χωριά που οι Νίκλοι θεωρούνται, δικαίως, η πλέον πολύκλαδη οικογένεια της Μάνης. Οι πρώτοι κλάδοι της πατριάς των Νικλιάνων είναι οι Μιχαλακιάνοι (από το Μιχαλάκος), οι Λιάνοι (από το Λιάκος), οι Γιαννακομιχελιάνοι, οι Τσιγκροσαουλιάνοι, οι Κουτρουλιάνοι, οι Καντηριάνοι και απ’ αυτούς τους κλάδους πηγάζουν δεκάδες μανιάτικα επώνυμα όπως Ξαρχάκος, Ρίτσος (Ρικιάνοι), Νικολινάκος, Μαντούβαλος, Κατσαφάδος, Βουτεράκος, Μπρα/ε/τάκος  κ.α.

Από το 1521 στη Ζάκυνθο

Στη Ζάκυνθο η πρώτη αναφορά του επιθέτου «Νίκλος» σώζεται από τον σπουδαίο Έλληνα γλωσσολόγο και λαογράφο, Δικαίο Βαγιακάκο, τον ισόβιο πρόεδρο της Εταιρείας Λακωνικών Σπουδών. Ο Βαγιακάκος είναι αυτός που έχει μελετήσει λεπτομερέστερα απ’ όλους την Ιστορία των Μανιατών στα Επτάνησα, την Ήπειρο, την Κορσική και όχι μόνο.

Για τους Νίκλους / Νικλιάνους της Ζακύνθου, ως αρχαιότερος φαίνεται ο Λέων Νίκλος το 1521. Το 1595 αναφέρεται (σε αρχεία που παραθέτει ο Βαγιακάκος) ο φαρμακοποιός Νικόλαος Νίκλος και από ‘κει και μετά ακολουθεί ένας μακρύς κατάλογος με διαφορετικά μέλη της οικογένειας που αναφέρονται κατά καιρούς σε έγγραφα όπως διαθήκες, δικόγραφα, συμφωνητικά, πωλητήρια κ.λπ που φτάνουν μέχρι και μετά την Ελληνική Επανάσταση!

Η Ζάκυνθος, Ενετοκρατούμενη, Γαλλοκρατούμενη ή/και Αγγλοκρατούμενη ήταν καταφύγιο πολλών Ελλήνων. Για τουλάχιστον δύο αιώνες (1650-1850), για διάφορους λόγους (με κυριότερο τις έριδες και τις αντεκδικήσεις), υπάρχουν Μανιάτικες οικογένειες που μεταναστεύουν μαζικά στο «Φιόρο του Λεβάντε». Μάλιστα, σε αναφορές Άγγλου ύπατου αρμοστή των Επτανήσων, οι πολλοί Μανιάτες στη Ζάκυνθο κατηγορούνται ευθέως για το γεγονός ότι καταγράφονται διαρκώς όλο και περισσότεροι «φόνοι αντεκδικήσεως» στο νησί.

Αίσθηση οικειότητας με τη Ζακυνθινή ομιλία

Σήμερα, εκτός από τα πολλά Μανιάτικα επίθετα που βρίσκουμε στη Ζάκυνθο, οι Μανιάτες επισκέπτες έχουμε και μια ευχάριστη έκπληξη, μια αίσθηση οικειότητας από τη Ζακυνθινή ομιλία: Στη Ζάκυνθο ο τονισμός της πρότασης και ειδικά ο τονισμός των ερωτηματικών προτάσεων είναι ίδιος κι απαράλλακτος μ΄ αυτόν της Μανιάτισσας γιαγιάς. Στη Ζάκυνθο, αυτό το «τραγουδιστό» της φωνής, με τους ιάμβους και τις άρσεις τους, το «τραβηχτό» των φωνηέντων και τα ανεβοκατεβάσματα στην τονικότητα είναι εντελώς ίδιο με την χαρακτηριστική Μανιάτικη εκφορά του προφορικού λόγου. Μόνο στη Μάνη και τη Ζάκυνθο θα το ακούσετε έτσι ακριβώς. Ούτε καν στα άλλα Επτάνησα (με την εξίσου «μελωδική» εκφορά λόγου) ή στην υπόλοιπη Πελοπόννησο. Υπάρχει, βέβαια, μεγάλη (κοινή) σχέση με τη Βενετία αλλά το συγκεκριμένο ιδίωμα συναντάται πολύ περισσότερο στα «Γκρεκάνικα» από τους Μανιάτες της Αππουλίας και της Καλαβρίας, στις οποίες θα αναφερθούμε σε επόμενα κείμενα.